‘कामकाजी महिलाले सम्मान पाउने वातावरण बन्दैछ’ : शाखा प्रबन्धक, एभरेष्ट बैंक लिमिटेड, लमही

 

 

 

दीपा बुढाथोकी विगत लामो  समयदेखि बैंकिङ्ग क्षेत्रमा क्रियाशील व्यक्तित्वको  नाम हो  । दीपाको  रुचीको  क्षे त्र पनि यही नै  हो  । गोकर्णेश्वर  नगरपालिका —१५ नारायणटार  घर  भएकी दीपा हाल एभरेष्ट बैंक लिमिटेड लमही दाङमा शाखा प्रबन्धकको  रुपमा कार्यरत छन् । महिलाको  आर्थिक सशक्तिकरण, कामकाजी महिलाका समस्या एवं समाजमा विद्यमान विभेदको  सेरोफेरोमा रहेर  समरेखाका लागि गरिएको  कुराकानी —सम्पादक

१. कति समय भयो तपाईंको बैंकिङ्ग क्यारियर शुरु भएको ?
एभरेष्ट बैंक लिमिटेडमा काम गर्न थालेको मात्रै चौध वर्ष भयो ।

२. बैंकमा जागिरे हुनु तपाईंको रुचिको क्षेत्र हो या कसरी आइपुग्नु भयो यो क्षेत्रमा ?
मैले  व्यवस्थापन पढे ं । मेरो रुचीको क्षेत्र पनि बैंकिङ्ग हो । रुचीको क्षेत्र भएकोले पहिलेदेखि नै बैकिङ्ग क्षेत्रमा क्यारियर बनाउने भन्ने मेरो सपना थियो । सपना पछ्याउँदै जाँदा यो क्षेत्रमा प्रवेश गरें । यसमा खुशी र सन्तुष्ट पनि छु ।

३. काम गर्दाका सहज या असहज पक्ष के  कस्ता छन ?
मैले  आफ्नो  क्यारियरको  चौ ध वर्षमा काम गर्दा अफिसमा अहिलेसम्म कुनै  त्यस्तो  प्रकारको  असहजता महशुस गरेको  छैन । प्रतिस्पर्धा गर ेर  जागिर  खाएकोले  गर्दा पनि होला मलाई आफू कुनै  पुरुष कर्मचारी भन्दा कम भएको  महशुस कहिले  पनि भएको  छैन । आजसम्म मैले  बैंकले  दिएको  जुनसुकै  जिम्मेवारी पनि म महिला भएकोले  पूरा गर्न सक्दिन कि भनेर  पछि हटेको  पनि छैन र  त्यसकै  कारण आज म शाखा प्रबन्धकको  जिम्मेवारीसम्म पुगेकी छु । काठमाडौ  भ्याली बाहिर  एभर ष्ट बै कमा म मात्र एक्लो  महिला शाखा प्रबन्धक हो  र  अन्य पुरुष शाखा प्रबन्धकको  परफरमेन्सभन्दा मेरो परफरमेन्स कम पनि छैन । सबै  कामकाजी महिलाले  भोग्ने  असहजता जस्तै  मैले  पनि आफ्नो  परिवारलाई कम समय दिन पाएको  र  घरबाहिर  जागिर  हुँदा परिवारसँग टाढा बस्नुपर्ने व्यक्तिगत बाध्यता त हुन्छ नै  र  यो  आम कामकाजी महिलाको  समस्या हो  ।

४. कामको  दौरान र  सामाजिक रुपमा पनि महिला भएकै  कारणले  सजिलो  या अप्ठेरो  के  कस्तो  रह्यो  तपाईंको  जीवनमा ?
अफिसमा आफ्नो  क्यारियरको  दौरान महिला भएकै  कारणले  असजिलो  भन्दा पनि बरु सहजता महसुस गरेकी छु । महिला भएकै  कारणले  पनि हुनसक्छ मैले  काम गर्ने दौरानमा मेरो  अफिसमा जहिले  पनि मेरा सिनियर  र  जुनियर  कर्मचारीहरुको  सहयोग, समर्थन र  हौसला पाएको  छु । समाज र  परिवारमा पनि समय नदिएको  भन्ने  गुनासो  बाहेक अरु सुन्नु परेको  छै न । बरु परिवार  र  समाजमा मलाई कामकाजी महिला भएको  कारण मेरो  सम्मान र  प्रतिष्ठा बढेको  महशुस पक्कै  पनि गरेकी छु ।

५. बित्तीय क्षेत्रमा महिलाहरुको  संलग्नता बढ्दो  छ । सहकार ीमा बचत तथा ऋण लगानीको  कुरा होस् या ठूलो  मात्रामा लघुवित्त कार्यक्रम महिलाहरुले  सफल रुपमा सञ्चालन गरिरहेको  पनि देखिन्छ । आर्थिक क्षेत्रमा महिलाहरुको  सक्रियता बढेकै  हो  या के  लाग्छ तपाईंलाई ?
हालैका दिनहरुमा नेपालमा हरेक क्षेत्रमा महिलाहरुको  संलग्नता बढिरहेको  छ र  महिला संलग्न भएका सबै  क्षे त्रहरुमा महिलाहरुले  राम्रो  पनि गर ेर  देखाउनु भएको  छ । हाल सहकारी, बैंक तथा बित्तीय क्षेत्रमा, ब्यापार  तथा उद्योग सञ्चालन लगायतका आर्थिक क्षेत्रमा उल्लेखनीय महिला सहभागिता देखिन्छ जुन एकदमै  राम्रो  कुर ा हो  । तर  अझै  पनि हामी खुशी भै हाल्ने  अवस्था छ भन्ने  मलाई लाग्दैन । आधा जनसंख्याभन्दा बढी महिला भएको  नेपालमा महिला सहभागिता हरेक क्षेत्रमा आधाभन्दा बढी हुनुपर्दछ भन्ने  मलाई लाग्दछ । अहिले  पनि केही शहरमा बस्ने  महिला बाहेक गाउँघरका अधिकांश महिलाहरु सक्रिय हुन सक्नुभएको  छैन । महिलाहरुलाई शिक्षित र  सक्षम बनाई हरेक क्षेत्रमा महिला सहभागिता अभिबृद्धि गर्न हामी सबै  लाग्नुपर्ने आवश्यकता छ । हाल आर्थिक क्षेत्रमा महिला सहभागिता अभिबृद्धि गर्न हामी सबै  लाग्नुपर्ने आवश्यकता छ । हाल आर्थिक क्षेत्रमा महिला सहभागिता बढ्दै  गइरहे को  भन्ने  त साँचो  हो  तर  यतिमै  खुशी भैहाल्नुपर्ने अवस्था छैन र  धेर ै  गर्न बाँकी नै  छ । म हरेक क्षेत्रमा महिलाहरुले  नेतृत्व गरुन् भन्न चाहन्छु ।

६. तपाईंजस्तै  बैंकिङ क्षेत्रमा करियर  बनाउन चाहने  महिलाहरुलाई तपाईंका सुझाव के  छन् ?
बैंकिङ्ग क्षेत्रमा प्रगति गर्न कामको  प्रेसर  र  चुनौती सामना गर्ने आँट राख्नै  पर्दछ । बैकिङ सामान्य जागिरभन्दा राम्रो  आम्दानी र  आकर्षण भएको  क्षेत्र पनि हो  । यो  क्षेत्रमा म १० देखि ५ बजेसम्म मात्र काम गर्छु भनेर  हुँदैन र  म आफ्नो  क्यारियर को  लागि जस्तोसुकै  जिम्मेवारी र  चुनौती सामना गर्न सक्छु भन्ने  आत्मविश्वास हुनुपर्दछ । बैंकर  बन्नका लागि प्रतिस्पर्धा धेर ै  नै  छ र  यसका लागि आफू शैक्षिक रुपमा योग्य र  दक्ष त हुनु पर्छ नै  आफूलाई योग्य र  सक्षम बनाएर  आत्मबिश्वासहित चुनौती सामना गर्नसक्छु भन्ने  विश्वासका साथ आए बैंकर  बन्न र  यसमा क्यारियर  बनाउन संभव छ । साथै  यो  क्षेत्रमा आउन चाहने  महिलाले  परिवार , समाजको  लागि धेर ै  समय दिन पाउँदिन भन्ने  मनमा राखे र  आउनुपर्दछ । शैक्षिक रुपमा योग्य र  दक्ष भएर  आत्मविश्वासका साथ आए बैकिङ्ग क्यारियर  राम्रो  छ भन्न चाहन्छु ।

७. एकातिर  महिलाहरुले  हरेक क्षेत्रमा आफूलाई स्थापित गराउँदै  आएका छन्, तर  घरेलु हिंसा, बलात्कार , दाइजो , बहुविवाहलगायत धेर ै  खालका हिंसाबाट पीडितहरुको  संख्या पनि सानो  छैन । किन होला ?
अहिले  नेपालमा प्रायः सबै  क्षेत्रमा महिलाहरुले  आफूलाई स्थापित गराउँदै  आएका छन् जुन कुरा हामी सबैको  लागि खुशीको  कुरा हो  । जबसम्म समाज पूर्णरुपले  शिक्षित हुँदैन र  समाज पुरुष प्रधान भइरहन्छ तबसम्म यस्ता हिंसाका घटनाहरु भै  नै  रहनेछन् । महिला र  पुरुष शारीरि क बनावट बाहेकका अन्य सबै  कुरामा समान हुन् भन्ने  धारणाको  विकास हुँदैन । तबसम्म समाजमा महिलाहरुमाथि हुने  घर ेलु हिंसा, बलात्कार , दाइजो  तथा बहुविवाहलगायतका घटना भै  नै  रहन्छन् । यो  सब कम गर्न हामी सबैले  खासगरी हाम्रो  घरबाटै  आफ्ना बानीहरु सुधार्नुपर्दछ । हामी आफैले  घरमा छोरा र  छोरीमा भेदभाव गरेनौ ं, दुवैलाई समान शिक्षा र  अवसर  दियौ ं, छोरा र  छोरी दुबै  बराबर  हुन् भनेर  संस्कार  सिकायौ ं, छोरी र  बुहारीलाई समान रुपमा व्यवहार  गर्न सक्यौ ं र  दुवैलाई समान व्यवहार  गर्दै गयौ ं भने  यस्ता समस्याहरु बिस्तार ै  कम हुँदै  जान्छन् । अहिले  महिलाहरुलाई परिवारभित्र महिलाहरुले  नै  साथ नदिएको  उदाहरणहरु छन् । परिवारभित्र महिलामाथि हिंसा हुँदा, दाइजोको  कारण महिलाहरु प्रताडित हुँदा परिवारकै  महिला सदस्यहरुले  अर्को पीडित महिला सदस्यलाई साथ दिइरहेको  देखिँदैन । घरमा सासुले  बुहारीलाई, नन्दले  भाउजुलाई आमा तथा भाउजुले  छो री तथा नन्दलाई घरेलु हिंसा नगर्ने, हुन नदिने  हो  भने  यो  कम हुनसक्छ । हामी महिलाले  आफ्नो  घर  र  समाजमा महिलाको  इज्जत गर्न सिकेर  हाम्रा सन्ततिहरुलाई महिलाको  इज्जत गर्न सिकाउने  हो  भने  यसले  हिंसा रो क्न सकारात्मक दुरगामी प्रभाव पार्छ, । घर ेलु हिंसा स्वतः कम भएर  जान्छ । त्यस्तै  महिलाले  आफूमाथि भएका दमन र  हिंसाको बिरो ध गर्न पनि सक्नुपर्छ । यसका लागि त महिला शिक्षित, सबल र  सक्षम हुनुपर्छ । महिला शिक्षाको  स्तर  बढ्दै  गयो , महिला शिक्षित, सबल र  सक्षम हुँदै  गए, समाजमा छोरा र  छोरीमाथिको  भेदभाव हट्दै  गयो  र  समाजमा महिलाको  इज्जत गर्न महिला तथा पुरुषले  सिके  भने  विस्तार ै  यी समस्याहरु समाधान भएर  जान्छन् भन्ने  मलाई लाग्दछ ।

८. अन्तमा थप केही भन्न चाहनुहुन्छ ?
हामी महिला हौ ं र  हामीलाई आधा अधिकार  चाहिन्छ भन्दै  गर्दा हामी महिला आफै  पनि योग्य र  सक्षम हुनैपर्दछ भन्ने  मलाई लाग्दछ । हामी आफै  सक्षम र  योग्य हुन सक्यौ  भने  हामीले  अधिकार  मागि रहनै  पर्दछ भन्ने  मलाई लाग्दैन । महिला उत्थानको  लागि हामी सक्षम भएका महिलाहरु नै  अग्रसर  हुनुपर्दछ । हामी महिला आफैले  आफ्नो  घरमा छोरा र  छोरीमा भेदभाव गर ेनौ ं भने , हाम्रा सन्ततिलाई छोरा र  छोरी बराबर  हुन् भनेर  समानताको  शिक्षा दियौ ं भने , बुहारी र  छोरीलाई समान रुपमा व्यवहार  गर्न सक्यौ ं भने , आमा र  सासुलाई समान रुपमा व्यवहार  गर्न सिक्यौ ं भने , महिला भएर  महिलाकै  ईष्र्या गर्न छाड्यौ ं भने  विस्तार ै  महिलाप्रतिको  भेदभाव र  हिंसा समाजबाटै  हराएर  जान्छ । बिस्तार ै  समाजमा पुरुष प्रधानता हराएर  महिलाले  समानता र  सुरक्षाको  महसुस गर्नेछन् । यो  दायित्व समाजका हरेक सचेत वर्गको  हो  । यो  दायित्व निर्वाह गर्न हामी सबैले  आ आफ्नो  ठाउँबाट सकारात्मक भूमिका खेलौ ं भन्न चाहन्छु । समानताको  आवाज उठाउने  समर ेखा म्यागजिनमा मे रा कुरा राख्ने  मौका दिनुभएकोमा धन्यवाद दिन चाहन्छु ।